ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΕΡΕΥΝΩΝ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑΣ

ΔΙΕΥΘΥΝΤΗΣ :
ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ Θ. ΠΕΤΣΙΟΣ
ΑΝΑΠΛ. ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑΣ

Ι. Η ΦΥΣΙΟΓΝΩΜΙΑ ΤΟΥ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟΥ

Στὸ Πανεπιστήμιο Ἰωαννίνων λειτουργεῖ στὰ πλαίσια τοῦ Τομέα Φιλοσοφίας τοῦ Τμήματος Φιλοσοφίας, Παιδαγωγικῆς καὶ Ψυχολογίας τὸ Ἐργαστήριο Ἐρευνῶν Νεοελληνικῆς Φιλοσοφίας, στὸ ὁποῖο ἀπόκειται πλειάδα ἐξαιρετικὰ σπάνιων καὶ πλούσιων αὐτοτελῶν συλλογῶν, ποὺ συναπαρτίζονται ἀπὸ 40.000 περίπου τεκμήρια χειρογράφων καὶ ἔντυπων κειμένων καὶ μιὰ σημαντικὴ σειρὰ ἀρχείων. Ἡ συγκέντρωση τοῦ ὑλικοῦ ἄρχισε τὸ Νοέμβριο τοῦ 1993 ἀπὸ τὸν Ὁμότιμο σήμερα, Καθηγητὴ Φιλοσοφίας Νίκο Κ. Ψημμένο καὶ οἱ συλλογὲς ἐμπλουτίζονται συνεχῶς μὲ νέα ἀποκτήματα, τὰ ὁποῖα καταγράφονται στὸ Βιβλίο Εἰσαγωγῆς καὶ ταξινομοῦνται σὲ εὔτακτες θεματικὲς καὶ χρονολογικὲς ἑνότητες. Ἤδη μὲ τὸ Π.Δ. 349 (ΦΕΚ 290, 3 Δεκεμβρίου 2002) τὸ Ἐργαστήριο, ποὺ λειτουργοῦσε ὣς τὴ συγκεκριμένη ἡμερομηνία ἀτύπως ὡς Κέντρο, προσέλαβε θεσμικὴ ὑπόσταση καὶ ὀργανώθηκε μὲ διοικητικὴ αὐτοτέλεια. Ἀπὸ τὸ 2003 Διευθυντὴς τοῦ Ἐργαστηρίου εἶναι ὁ Ἀναπληρωτὴς Καθηγητὴς Ἱστορίας τῆς Φιλοσοφίας Κωνσταντῖνος Θ. Πέτσιος, σύμφωνα μὲ ἀπόφαση τοῦ Τμήματος Φιλοσοφίας, Παιδαγωγικῆς καὶ Ψυχολογίας. Βεβαίως, ἡ συλλογὴ τοῦ ὑλικοῦ συνεχίζεται καὶ στὰ Σεμινάρια ποὺ διεξάγονται στὸν συγκεκριμένο χῶρο ἔχουν κληθεῖ ὡς εἰσηγητὲς Καθηγητὲς Πανεπιστημίων τῆς ἡμεδαπῆς καὶ τῆς ἀλλοδαπῆς καθὼς καὶ ἐρευνητὲς ποὺ ἀσχολοῦνται μὲ ἐξειδικευμένα προβλήματα τῆς Νεοελληνικῆς Φιλοσοφίας καὶ Ἐπιστήμης.

Τὸ Ἐργαστήριο Ἐρευνῶν Νεοελληνικῆς Φιλοσοφίας καλύπτει διδακτικὲς καὶ ἐρευνητικὲς ἀνάγκες μὲ ἀντικείμενο τὴν Ἱστορία τῆς Νεοελληνικῆς Φιλοσοφίας καὶ Ἐπιστήμης ἀπὸ τὰ μέσα τοῦ 15ου αἰώνα ἕως τὴ σύγχρονη ἐποχὴ (21ος αἰ.) καὶ ἀποβλέπει:

ΙΙ. ΕΚΔΟΣΕΙΣ

Ἤδη κυκλοφορεῖ ἀπὸ τὸ Ἐργαστήριο Ἐρευνῶν Νεοελληνικῆς Φιλοσοφίας σὲ πρώτη ἔκδοση τὸ ἔργο Συνταγμάτιον τῆς Μεταφυσικῆς τοῦ Κεφαλλῆνα φιλοσόφου (1700-1754) Βικεντίου Δαμοδοῦ, μὲ ἐπιμέλεια τῆς Βασιλικῆς Μπόμπου-Σταμάτη καὶ εὑρετήρια τοῦ πρώην διευθυντῆ τοῦ Ἐργαστηρίου, Ὁμότιμου Καθηγητῆ τοῦ Πανεπιστημίου Ἰωαννίνων Νίκου Ψημμένου. Ἑτοιμάζονται πρὸς ἔκδοση τὰ ἀκόλουθα ἔργα:

III. ΣΥΛΛΟΓΕΣ ΚΑΙ ΑΡΧΕΙΑ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΩΝ ΤΕΚΜΗΡΙΩΝ ΙΣΤΟΡΙΚΟ­ΦΙΛΟΣΟΦΙΚΟΥ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟΥ
III1. ΣΥΛΛΟΓΕΣ

Τὸ Ἐργαστήριο Ἐρευνῶν Νεοελληνικῆς Φιλοσοφίας εἶναι τὸ μοναδικὸ Ἐργαστήριο στὸν Ἑλληνικὸ καί, ἀπὸ ὅσα εἶναι γνωστά, στὸν Εὐρωπαϊκὸ χῶρο, τὸ ὁποῖο κατέχει καὶ διαχειρίζεται ἐξαιρετικῆς ἀξίας καὶ σημαντικοῦ ἐνδιαφέροντος πολιτιστικὸ περιεχόμενο ποὺ ἀφορᾶ τὴ ζωή, τὸ ἔργο καὶ τὴ δευτερεύουσα βιβλιογραφία ΟΛΩΝ τῶν Νεοελλήνων στοχαστῶν ποὺ ἀσχολήθηκαν μὲ τὴ διακονία τῆς φιλοσοφίας. Τὸ εἰδοποιὸ γνώρισμα τοῦ Ἐργαστηρίου, τὸ ὁποῖο ἔχει προσανατολίσει τὴ λειτουργία του ὄχι μόνο στὸ διαχρονικὸ ἐπίπεδο ἀλλὰ καὶ στὸ συγχρονικὸ πεδίο, εἶναι οἱ σπάνιες καὶ πλούσιες συλλογές του στὶς ὁποῖες ἐμπεριέχονται:

III2. ΑΡΧΕΙΑ

Οἱ παραπάνω συλλογὲς συνυπάρχουν μὲ μία σειρὰ Ἀρχείων, τὸ ὑλικὸ τῶν ὁποίων εἶναι στὴ διάθεση τῶν μελετητῶν.

IV. ΕΚΘΕΣΕΙΣ

Διοργανώθηκαν οἱ παρακάτω Ἐκθέσεις

V. ΣΥΜΒΟΛΗ ΤΟΥ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟΥ ΕΡΕΥΝΩΝ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑΣ ΣΤΗΝ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ

Τὸ Ἐργαστήριο Ἐρευνῶν Νεοελληνικῆς Φιλοσοφίας, μὲ βάση τὶς ἐπιμέρους συλλογὲς τὶς ὁποῖες κατέχει καὶ διαχειρίζεται, καλύπτει στὸ μεγαλύτερο δυνατὸ βαθμὸ τὶς διδακτικὲς καὶ ἐρευνητικὲς ἀνάγκες τοῦ Τμήματος Φιλοσοφίας, Παιδαγωγικῆς καὶ Ψυχολογίας τῆς Φιλοσοφικῆς Σχολῆς τοῦ Πανεπιστημίου Ἰωαννίνων, ἄλλων Τμημάτων τοῦ Πανεπιστημίου Ἰωαννίνων, καθὼς καὶ ἄλλων Ἱδρυμάτων, ἀναφορικὰ μὲ τὸ γνωστικὸ ἀντικείμενο τῆς Νεοελληνικῆς Φιλοσοφίας. Ἰδιαίτερα ἐπωφελεῖς ἔχουν ἀποβεῖ οἱ ἐξειδικευμένες συλλογὲς τοῦ Ἐργαστηρίου γιὰ τοὺς ἐρευνητὲς τῆς Ἑλλάδας καὶ τῆς Εὐρώπης.

Τὸ Ἐργαστήριο Ἐρευνῶν Νεοελληνικῆς Φιλοσοφίας λειτουργεῖ, ὅπως ἤδη σημειώσαμε, στὰ πλαίσια τοῦ Τομέα Φιλοσοφίας (τοῦ Τμήματος Φ.Π.Ψ.) τοῦ Πανεπιστημίου Ἰωαννίνων καὶ διαθέτει δικό του χῶρο, στὸν ὁποῖο ἀπόκειται ἡ Βιβλιοθήκη του καὶ οἱ Συλλογὲς στὶς ὁποῖες ἀκροθιγῶς ἀναφερθήκαμε παραπάνω. Τὸ Ἐργαστήριο συμβάλλει καθοριστικὰ (σὲ συνεργασία μὲ τὸ Ἐργαστήριο Μελέτης τῆς Ἱστορίας τῶν Κοινωνικῶν καὶ Πολιτικῶν Ἰδεῶν, τὸ ὁποῖο διευθύνει ὁ Καθηγητὴς Παναγιώτης Νοῦτσος, τὸ Ἐργαστήριο Πλωτινικῶν Σπουδῶν, τὸ ὁποῖο διευθύνει ἡ Καθηγήτρια Γεωργία Ἀποστολοπούλου καὶ τὸ Ἐργαστήριο Πλατωνικῶν καὶ Ἀριστοτελικῶν Σπουδῶν, τὸ ὁποῖο διευθύνει ὁ Ἀναπληρωτὴς Καθηγητὴς Χρῖστος Τέζας) στὴν ἐπιτυχῆ διεκπεραίωση τῶν προπτυχιακῶν καὶ κυρίως τῶν μεταπτυχιακῶν μαθημάτων τοῦ Τομέα Φιλοσοφίας καὶ τοῦ Τμήματος Φιλοσοφίας, Παιδαγωγικῆς καὶ Ψυχολογίας καὶ γενικότερα τῆς Φιλοσοφικῆς Σχολῆς τοῦ Πανεπιστημίου Ἰωαννίνων.

Στὴ συνοχὴ αὐτὴ θὰ πρέπει νὰ ἀναφέρουμε ὅτι οἱ Συλλογὲς τοῦ Ἐργαστηρίου Ἐρευνῶν Νεοελληνικῆς Φιλοσοφίας ἀξιοποιοῦνται στὸ πλαίσιο τοῦ ἐγκεκριμένου Μεταπτυχιακοῦ Προγράμματος Σπουδῶν «Ἑλληνικὴ Φιλοσοφία – Φιλοσοφία τῶν Ἐπιστημῶν» τοῦ Τομέα Φιλοσοφίας καὶ στὸ Ἀναλυτικὸ Πρόγραμμα Σπουδῶν ἐμπεριέχονται τὰ μαθήματα «Νεοελληνικὴ φιλοσοφία» καὶ «Ἡ Ἑλληνικὴ φιλοσοφία καὶ ὁ Εὐρωπαϊκὸς πολιτισμός».

VI. ΤΑ ΠΕΡΙΟΔΙΚΑ

Τὰ Περιοδικὰ τοῦ Ἐργαστηρίου εἶναι διαθέσιμα σὲ ψηφιακὴ μορφὴ στὴν Ἱστοσελίδα τοῦ Ἐργαστηρίου www.kenef.phil.uoi.gr

VII. ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ «ΚΟΙΝΩΝΙΑ ΤΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΣ»: ΒΑΣΗ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ – ΨΗΦΙΑΚΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ

Ἀπὸ τὸν Ἰούλιο τοῦ 2004 ἕως τὴν Ἄνοιξη τοῦ 2007 τὸ Ἐργαστήριο Ἐρευνῶν Νεοελληνικῆς Φιλοσοφίας ὑλοποίησε στὰ πλαίσια τῆς Πρόσκλησης 65 του Μέτρου 1.3. «Τεκμηρίωση, Ἀξιοποίηση καὶ Ἀνάδειξη τοῦ Ἑλληνικοῦ Πολιτισμοῦ, τοῦ Ἐπιχειρησιακοῦ Προγράμματος «Κοινωνία τῆς Πληροφορίας» τὸ ἔργο «Ἀνάπτυξη ὁλοκληρωμένων πρωτογενῶν ψηφιακῶν συλλογῶν ἱστορικοφιλοσοφικοῦ περιεχομένου καὶ διαδικτυακή τους προβολή: “Ἑλληνομουσεῖον”» (Προϋπολογισμὸς 300.000 Εὐρώ).

Τελικὸς δικαιοῦχος τοῦ Ἔργου, τὸ ὁποῖο συγχρηματοδοτήθηκε κατὰ 75% ἀπὸ τὴν Εὐρωπαϊκὴ Ἕνωση [ἀπὸ τὸ ΕΤΠΑ (Εὐρωπαϊκὸ Ταμεῖο Περιφερειακῆς Ἀνάπτυξης)] καὶ κατὰ 25% ἀπὸ τὸ Ὑπουργεῖο Οἰκονομικῶν (ἀπὸ ἐθνικοὺς πόρους) ἦταν τὸ Πανεπιστήμιο Ἰωαννίνων, τὸ ὁποῖο ἐγγυᾶται τὴ βιωσιμότητά του καὶ παρέχει τὴν ἀπαραίτητη τεχνικὴ ὑποστήριξη γιὰ τὴ λειτουργία τῆς Ἱστοσελίδας τοῦ Ἐργαστηρίου.

Ἡ σύνθετη καὶ δυναμικὴ Βάση δεδομένων καὶ μεταδεδομένων, καθὼς καὶ ἡ Ψηφιακὴ Βιβλιοθήκη συνιστοῦν ἀποτελέσματα τῆς ὑλοποίησης τοῦ Ἔργου. Τὸ ἔργο, ὅσον ἀφορᾶ τὴν ψηφιοποίηση καὶ τὴν τεκμηρίωση, πραγματοποιήθηκε μὲ «ἴδια μέσα» καὶ τηρήθηκαν οἱ προβλεπόμενοι κανόνες δημοσιότητας. Πιὸ συγκεκριμένα:

Τὴν ἐπιστημονικὴ εὐθύνη γιὰ τὴν ὑλοποίηση τοῦ Προγράμματος (Ἰούλιος 2004 - Ἄνοιξη 2007) εἶχε ὁ Ἀναπληρωτὴς Καθηγητὴς Φιλοσοφίας τοῦ Τομέα Φιλοσοφίας (καὶ Διευθυντὴς τοῦ Ἐργαστηρίου Νεοελληνικῆς Φιλοσοφίας) Κωνσταντῖνος Θ. Πέτσιος, ὁ ὁποῖος συνέταξε τὰ ἐπιμέρους ἱστορικοφιλοσοφικὰ κείμενα, συνέθεσε τὴν ἐργοβιογραφικὴ - φιλολογικὴ καὶ παλαιογραφικὴ τεκμηρίωση τοῦ ψηφιοποιημένου ὑλικοῦ καὶ ὑπέδειξε τὴν ἀκολουθητέα μεθοδολογία. Στὴν ἱστορικοφιλοσοφικὴ τεκμηρίωση συνεργάσθηκε ὁ Καθηγητὴς Παναγιώτης Νοῦτσος, ἐνῶ προβλέπεται ἡ συμμετοχὴ καὶ ἄλλων συναδέλφων καὶ ἐξειδικευμένων ἐρευνητῶν.

Ἡ ἀρχιτεκτονικὴ γιὰ τὸν σχηματισμὸ τῆς βάσης καταχώρησης τῶν δεδομένων καὶ τῶν μεταδεδομένων καὶ τὴ μορφὴ τῆς διαδικτυακῆς τους προβολῆς σχεδιάσθηκε ἀπὸ τὸν Ἀναπληρωτὴ Καθηγητὴ Φιλοσοφίας Κωνσταντῖνο Θ. Πέτσιο καὶ ὑλοποιήθηκε ἀπὸ τοὺς (μὲ ἀλφαβητικὴ σειρά): Κωσταδήμα Πέτρο, Τάτση Βασίλειο, οἱ ὁποῖοι εἶχαν τὴ βασικὴ εὐθύνη, μὲ τὴ συνεργασία τῆς Σόνιας Ρούμελη καὶ τοῦ Στέργιου Τσιμάκη.

Στὴν ψηφιοποίηση ἔλαβαν μέρος (μὲ ἀλφαβητικὴ σειρὰ) οἱ κάτωθι:
Ἀγιώτης Νικόλαος, Βαρτζιώτη Ὄλγα, Γεωργίου Παναγιώτης, Γκούντα Σταυρούλα, Διαμάντη Κωνσταντίνα, Εὐθυμιάδη Ἑλένη, Ζιάγκος Ἀθανάσιος, Θεοδόση Ἀθηνᾶ, Θεοδοσίου Ἀσπασία, Κοπίλογλου Φωτεινή, Κορκάς Νικόλαος, Κοσκερίδης Κωνσταντῖνος, Μπετείνη Εἰρήνη, Παπανικολάου Ἀντιγόνη, Ρίζου Σοφία, Σιούλα Παναγιώτα, Στεφανοπούλου Κατερίνα, Τύπου Ἰωάννα, Ὑφαντὴ Ἀθανασία.

Ἡ μετάφραση ἐπιλεγμένων τμημάτων περιεχομένου ἔγινε ἀπὸ τοὺς (μὲ ἀλφαβητικὴ σειρά): Ἄντζελα Γοργόλη, Ἀχιλλέα Κωστούλα (ὁ ὁποῖος εἶχε τὴν εὐθύνη τῆς ὑφολογικῆς ἐπιμέλειας τῶν κειμένων) καὶ Νατάσα Λεβέντη. Ἡ θεώρηση τῶν μεταφράσεων ἔγινε ἀπὸ τὸν Ἀναπληρωτὴ Καθηγητὴ Φιλοσοφίας Κωνσταντῖνο Θ. Πέτσιο.

Στὸ Πρόγραμμα ἀξιοποιήθηκαν, μετὰ ἀπὸ σχετικὲς «προσκλήσεις ἐνδιαφέροντος», συνολικῶς 26 ἄτομα, σὲ διαφορετικὲς περιόδους, οἱ περισσότεροι ἐκ τῶν ὁποίων ὑπῆρξαν (ἢ ἐξακολουθοῦν νὰ εἶναι) μεταπτυχιακοὶ φοιτητὲς τοῦ Τομέα Φιλοσοφίας, τοῦ Τμήματος Φιλοσοφίας, Παιδαγωγικῆς καὶ Ψυχολογίας τοῦ Πανεπιστημίου Ἰωαννίνων.

VIII. Η ΙΣΤΟΣΕΛΙΔΑ ΤΟΥ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟΥ ΕΡΕΥΝΩΝ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑΣ: www.kenef.phil.uoi.gr

Στὴν Ἱστοσελίδα τοῦ Ἐργαστηρίου προβάλλονται 35.000 περίπου ἐργοβιογραφικὲς καὶ βιβλιογραφικὲς ἐγγραφές, ποὺ συνοδεύονται ἀπὸ μία πυκνὴ δέσμη ἱστορικοφιλοσοφικῆς – φιλολογικῆς καὶ παλαιογραφικῆς τεκμηρίωσης, στοιχεῖα γιὰ 12.500 συγγραφεῖς καὶ πάνω ἀπὸ 150.000 ψηφιοποιημένες σελίδες παλαίτυπων κειμένων καὶ ἄρθρων (σὲ μορφὴ .pdf). Ἕνας μεγάλος ἀριθμὸς ἐγγραφῶν (ποὺ συνεχῶς διευρύνεται) συνοδεύεται ἀπὸ ψηφιοποιημένα τεκμήρια (σὲ μορφὴ .pdf), τὰ ὁποῖα διατίθενται δωρεάν. Ἡ ἔνδειξη «ψηφιακὴ μορφὴ» (μὲ ἔντονο χρῶμα) βρίσκεται στὸ τέλος κάθε ἠλεκτρονικῆς καρτέλας.

Τὰ παλαίτυπα κείμενα καὶ τὰ ἄρθρα ποὺ ἀπαρτίζουν τὴν Ψηφιακὴ Βιβλιοθήκη εἶναι εὔκολα προσβάσιμα, χάρη στὴν κατάλληλη ἐπεξεργασία. Κάθε κείμενο συνοδεύεται ἀπὸ ἀναλυτικὰ Περιεχόμενα, τὰ ὁποῖα πληκτρολογήθηκαν, ἔτσι ὥστε ἡ μελέτη τους νὰ καθίσταται εὐχερέστερη γιὰ τοὺς ἐρευνητές.

Τὰ δεδομένα καὶ τὰ μεταδεδομένα, τὰ ὁποῖα συνεχῶς ἐμπλουτίζονται, ἔχουν καταχωρηθεῖ σὲ μία σύνθετη δυναμικὴ βάση, ἡ ὁποία εἶναι φιλικὴ στὸν χρήστη (τὸν ἐξειδικευμένο ἐρευνητή, τὸν ἐνημερωμένο πολίτη, τὸν σπουδαστή ἢ τὸν φοιτητή), ἀφοῦ ἑδράζεται σὲ μία ἀρχιτεκτονική, ἡ ὁποία ἐνσωματώνει μὲ συστηματικὸ τρόπο τὸν πλοῦτο τῶν γνώσεων (καὶ ὄχι ἁπλῶς τῆς πληροφορίας) σὲ ἕνα σύνολο, στὸ ὁποῖο ἡ πρόσβαση καθίσταται ἰδιαίτερα εὐχερὴς ἕνεκα τῶν πολλαπλῶν δυνατοτήτων «ἀναζήτησης», χωρὶς κανέναν περιορισμὸ στὴν οἰκείωση τοῦ περιεχομένου.

Γιὰ ἕναν μεγάλο ἀριθμὸ τεκμηρίων ὁ ἐπισκέπτης ἔχει τὴ δυνατότητα νὰ διαβάσει τὰ Περιεχόμενα, τὶς Περιλήψεις, κυρίως στὰ ἀγγλικά, ἀλλὰ καὶ ἑλληνικὲς Περιλήψεις ξενόγλωσσων κειμένων, ποὺ ἔχουν πληκτρολογηθεῖ σὲ πολυτονικὴ σειρὰ Palatino Linotype/ Unicode−UTF 8), ἔτσι ὥστε νὰ εἶναι δυνατὴ καὶ ἡ ἀναζήτησή τους μὲ λέξεις-κλειδιά.

IX. ΓΛΩΣΣΑ

Λόγω τῆς φύσης τῶν τεκμηρίων, τὰ κείμενα καταχωρήθηκαν στὴ Βάση καὶ προβλήθηκαν στὸ Διαδίκτυο σὲ πολυτονικὴ μορφὴ (μὲ τὴ γραμματοσειρὰ Palatino Linotype/Unicode−UTF 8), γεγονὸς ποὺ μεγιστοποίησε τὶς δυσκολίες τῆς Ἐρευνητικῆς Ὁμάδας τοῦ Ἐργαστηρίου, ἀφοῦ γιὰ πρώτη φορὰ φαίνεται νὰ συντελεῖται ἀνάλογο ἐγχείρημα, θεωρήσαμε ὅμως τὴν παροῦσα μορφὴ ὡς ἐπιβεβλημένη, γιὰ νὰ μετοχετευθεῖ ἡ ἱστορικότητα τῆς γλωσσικῆς ἀποτύπωσης τοῦ νεοελληνικοῦ στοχασμοῦ. Ἡ δωρεὰν πρόσβαση στὸ περιεχόμενο τῆς Ἱστοσελίδας διευκολύνεται ἀπὸ μία πολυεδρική, ἀλλὰ ταυτόχρονα φιλικὴ στὸν χρήστη, «ἀναζήτηση», στὴν ὁποία οἱ αἰτούμενες πληροφορίες εἶναι δυνατὸν νὰ εἶναι γραμμένες στὸ πολυτονικὸ καὶ στὸ μονοτονικὸ σύστημα καὶ φυσικὰ σὲ ὅλες τὶς εὐρωπαϊκὲς γλῶσσες.

Χ. ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

Στὴ συνεχῶς διευρυνόμενη βάση δεδομένων καὶ μεταδεδομένων ἐμπεριέχεται κυρίως ὅ,τι ἀναφέρεται στὴ Νεοελληνικὴ Φιλοσοφία, καταβλήθηκε ὅμως προσπάθεια νὰ ἀναδειχθοῦν καὶ τὰ μεθόρια πεδία τῆς Κοινωνιολογίας, τῆς Παιδαγωγικῆς, τῆς Ψυχολογίας, τῆς Θεολογίας, τῆς Κοινωνικῆς Ἀνθρωπολογίας, τῆς Ἱστορίας, τῆς Γλωσσολογίας καὶ τῶν Φυσικῶν Ἐπιστημῶν. Ἡ πολυεδρικὴ καὶ διαβαθμισμένη «ἀναζήτηση» («ἁπλῆ», «προχωρημένη», «σύνθετη») καὶ ἐπιπλέον ὁ προσανατολισμὸς σὲ ἐπιμέρους θεματικὲς ἑνότητες προσφέρει περαιτέρω δυνατότητες γιὰ τὴν πρόσκτηση τῶν ζητουμένων.

ΧΙ. ΟΔΗΓΙΕΣ ΠΛΟΗΓΗΣΗΣ – ΑΝΑΖΗΤΗΣΗΣ

Ὑπάρχει δυνατότητα ἀναζήτησης πληροφοριῶν σὲ τρία ἐπίπεδα:

1. Ἁπλῆ Ἀναζήτηση.
2. Προχωρημένη Ἀναζήτηση.
3. Σύνθετη Ἀναζήτηση

1. Ἁπλῆ Ἀναζήτηση:

Γιὰ τὰ φυσικὰ πρόσωπα:

Πληκτρολογῆστε τὸ ἐπώνυμο τοῦ φυσικοῦ προσώπου ἢ τὸ πλῆρες ὀνοματεπώνυμο [πρῶτα τὸ ἐπώνυμο, μετὰ κόμμα (,) ἀφῆστε ἕνα κενὸ καὶ στὴ συνέχεια τὸ ὄνομα]. Ὑπάρχει η δυνατότητα εὕρεσης ἐναλλακτικοῦ ἐπωνύμου, π.χ. Βούλγαρις, Εὐγένιος // Βούλγαρις // Βούλγαρης // Voulgaris - Musschenbroek // Μουσχεμβροέκιος - Νοῦτσος // Noutsos - Πέτσιος // Petsios - Ψημμένος // Psimmenos - Ηegel // Χέγκελ - Gramsci // Γκράμσι.

Στὰ ἀποτελέσματα τῆς ἀναζήτησης φυσικοῦ προσώπου προβάλλονται ἀρχικῶς ὅσες ἐγγραφὲς σχετίζονται μὲ τὴ συγγραφική του δραστηριότητα, οἱ ὁποῖες κατατάσσονται χρονολογικῶς μὲ κριτήριο τὴν πλέον πρόσφατη μελέτη του. Ἀκολουθοῦν στὴν ἴδια συνοχή, ἀλλὰ σὲ εὐδιάκριτη ὑποενότητα, κείμενα ποὺ ὁ ἴδιος ἔχει ἐπιμεληθεῖ ἢ μελέτες ποὺ ἀναφέρονται σὲ αὐτόν. Ἡ κατάταξη τῶν ἀποτελεσμάτων σὲ αὐτὴ τὴν ὑποενότητα γίνεται ἀλφαβητικῶς.

Γιὰ τὶς λέξεις – κλειδιά:

Πληκτρολογῆστε τὸν ὅρο ἢ τοὺς ὅρους ποὺ σᾶς ἐνδιαφέρουν μὲ ἕνα κενὸ ἀνάμεσά τους. Στὰ ἀποτελέσματα τῆς ἀναζήτησης ἐμφανίζονται καὶ ἐγγραφές, στὶς ὁποῖες οἱ ὅροι δὲν περιλαμβάνονται μόνον στοὺς τίτλους ἢ τοὺς ὑπότιτλους, ἀλλὰ ἐμπεριέχονται καὶ στὶς Σημειώσεις, τὶς Περιλήψεις, τὰ Σχόλια ἢ καὶ τὰ Περιεχόμενα. Ἡ ἀναζήτηση μὲ πεζὰ γράμματα ἐντοπίζει καὶ ὅρους μὲ κεφαλαῖα γράμματα καὶ τὸ ἀντίστροφο.

Ὑπόδειξη:

Τὰ ζητούμενα (φυσικὸ πρόσωπο, λέξη–κλειδὶ) εἶναι δυνατὸν νὰ πληκτρολογηθοῦν εἴτε στὸ πολυτονικὸ εἴτε στὸ μονοτονικὸ ὀρθογραφικὸ σύστημα καὶ θὰ πρέπει νὰ σημειώσουμε ὅτι ἡ ἀναζήτηση μὲ πεζὰ γράμματα ἐντοπίζει καὶ ὅρους μὲ κεφαλαῖα γράμματα καὶ ἀντιστρόφως.
Ἐπειδὴ στὴν ἑλληνικὴ γλῶσσα τὰ οὐσιαστικὰ (πχ. εὐδαιμονία, ἐλευθερία), τὰ ἐπίθετα (π.χ. ἀγαθός, σεμνός), καθὼς καὶ τὰ ὀνοματεπώνυμα (π.χ. Ἀνθρακίτης, Βούλγαρις, Ζερζούλης) κλίνονται καὶ στὴν ἠλεκτρονικὴ καταχώρηση τῶν τίτλων καὶ τῶν κειμένων εἶναι δυνατὸν νὰ συναντῶνται ὄχι μόνον στὴν ὀνομαστική, ἀλλὰ καὶ σὲ πλάγιες πτώσεις, δηλαδὴ στὴ γενική, τὴ δοτική, καὶ τὴν αἰτιατικὴ (πχ. εὐδαιμονίας, ἐλευθερίαν, ἀγαθοῦ, σεμνόν, Ἀνθρακίτην, Βουλγάρεως, Ζερζούλην), ἡ ἀναζήτηση θὰ εἶναι πληρέστερη, ἐὰν πληκτρολογηθεῖ τὸ πρῶτο σταθερὸ μέρος τῆς λέξης (χωρὶς τὴν κατάληξη). Ἐπὶ παραδείγματι, εὐδαιμον, ἐλευθερ, ἀγαθ, σεμν, Ἀνθρακίτ, Βούλγαρ, Ζερζούλ). Τὸ ἴδιο ἰσχύει καὶ γιὰ τὰ πρόσωπα τοῦ ρήματος.
Ἡ δυνατότητα αὐτὴ προσφέρεται καὶ γιὰ τὰ ἄλλα ἐπίπεδα τῆς ἀναζήτησης.

2. Προχωρημένη Ἀναζήτηση:

Στὴν ἑνότητα αὐτὴ ὁ χρήστης ἔχει τὴ δυνατότητα:
α). Τῆς ἐξειδικευμένης προσπέλασης στὰ πεδία ποὺ σχετίζονται μὲ τὶς ἰδιότητες τῶν φυσικῶν προσώπων ὡς συγγραφέων, μεταφραστῶν, ἐπιμελητῶν, εἰκονογράφων, κλπ., καθὼς καὶ τῆς σχετικῆς μὲ τὴ ζωὴ καὶ τὸ ἔργο τους παλαιότερης καὶ πρόσφατης βιβλιογραφίας. Παρέχεται ἡ δυνατότητα ἀλφαβητικῆς κατάταξης τῶν ἀποτελεσμάτων μὲ βάση τὸ ἀρχικὸ γράμμα τοῦ ἐπωνύμου τοῦ συγγραφέα ἢ τοῦ βιβλίου-ἄρθρου, καθὼς καὶ ταξινόμησης μὲ χρονολογικὴ σειρά.
β). Τῆς εὕρεσης τῶν τίτλων ὅλων τῶν Περιοδικῶν, Ἐπετηρίδων, Πρακτικῶν Συνεδρίων καὶ Ἐφημερίδων ποὺ ἔχουν καταχωρηθεῖ στὴ Βάση δεδομένων καὶ μεταδεδομένων, καθὼς καὶ τῶν ἐπιμέρους ἄρθρων ποὺ ἔχουν ἀποδελτιωθεῖ ἀπὸ τὰ συγκεκριμένα τεκμήρια.
γ). Τῆς ἀναζήτησης στοιχείων ποὺ ἔχουν καταχωρηθεῖ σὲ Ἐργοβιογραφίες Στοχαστῶν. Πιὸ συγκεκριμένα, πληκτρολογῶντας μία λέξη-κλειδὶ καὶ ἐπιλέγοντας ἀπὸ τὸ μενοὺ Βιογραφία-Ἐργογραφία, ἢ Φιλοσοφικὲς Ἀπόψεις ἀνακαλοῦνται οἱ ἐγγραφὲς ποὺ σχετίζονται μὲ τὴ συναφῆ τεκμηρίωση καὶ ἐμπεριέχουν τοὺς δοθέντες ὅρους. Ἐπίσης, στὸν «τόπο καταγωγῆς», «τόπο δράσης» καὶ «καθίδρυμα», ἐὰν πληκτρολογήσουμε τὴ λέξη «Ἰωάννινα» ἢ «Πανεπιστήμιο Ἰωαννίνων» («Λειψία», «Πανεπιστήμιο Λειψίας, κλπ.) θὰ ἔχουμε στὴ διάθεσή μας ὅσους κατάγονται ἀπὸ τὰ (ἢ δραστηριοποιήθηκαν πνευματικῶς στὰ) Ἰωάννινα ἢ δίδαξαν στὸ Πανεπιστήμιο Ἰωαννίνων, καθὼς καὶ στὶς ἀντίστοιχες πόλεις καὶ Ἀκαδημαϊκὰ Ἱδρύματα. δ). Τοῦ ἐντοπισμοῦ ὅλων τῶν ἄρθρων ποὺ δημοσιεύθηκαν σὲ Περιοδικά, Ἐπετηρίδες, Πρακτικὰ Συνεδρίων, Συλλογικοὺς Τόμους καὶ Ἐφημερίδες, καὶ ἔχουν καταχωρηθεῖ στὴ Βάση δεδομένων καὶ μεταδεδομένων μὲ τὴν πληκτρολόγηση τοῦ ζητουμένου ὅρου.
ε). Τῆς γνώσης τῶν ἐκδόσεων ποὺ χρηματοδότησαν κατὰ τὴν Τουρκοκρατία διάφοροι Φαναριῶτες, ἔμποροι καὶ ἐθνικοὶ εὐεργέτες, καθὼς καὶ τῶν ὀνομάτων ὅσων γράφτηκαν ὡς συνδρομητὲς σὲ διάφορα βιβλία.
στ). Τῆς μελέτης τῶν Περιεχομένων, τῶν Σημειώσεων, τῶν Περιλήψεων καὶ τῶν Σχολίων Μονογραφιῶν, Ἄρθρων, Διδακτορικῶν Διατριβῶν καὶ Συλλογικῶν Τόμων.

3. Σύνθετη Ἀναζήτηση:

Στὴ Σύνθετη Ἀναζήτηση ἡ ἔρευνα ἐξειδικεύεται μὲ βάση τὶς 145 φιλοσοφικὲς θεματικὲς (π.χ. Descartes–Καρτεσιανισμός, Αἰσθητική, Βιβλιογραφίες (Συναγωγές), Γνωσιοεπιστήμη, Νεοελληνικὸς Ἀριστοτελισμός, Νεοελληνικὸς Διαφωτισμός, κλπ.), καὶ τὴ χρονολογικὴ κατάταξη τῶν συγγραφέων ἢ τῶν τεκμηρίων, ἔτσι ὥστε νὰ περιορισθεῖ τὸ εὗρος τῶν ἀποτελεσμάτων. Ἐπίσης ἀποσαφηνίζεται, μὲ τὶς προσφερόμενες ἐπιλογές, ἡ μορφὴ τοῦ τεκμηρίου καὶ ὁ χρήστης μπορεῖ νὰ ἑστιάσει, ἐπὶ παραδείγματι, τὸ ἐνδιαφέρον του μόνον στὶς Μεταφράσεις, τὶς Βιβλιοκρισίες ἢ σὲ ὅσες μελέτες σχετίζονται μὲ τὴν Ἠπειρωτικὴ Βιβλιογραφία.

ΧΙΙ. ΕΠΙΜΕΡΟΥΣ ΕΝΟΤΗΤΕΣ

Σὲ ἐπιμέρους ἑνότητες ἰχνογραφεῖται ἡ Ἱστορία τῆς Νεοελληνικῆς Φιλοσοφίας στὴ διαχρονία της (ἀπὸ τὰ μέσα τοῦ 15ου αἰώνα ἕως σήμερα) καὶ παρουσιάζονται πτυχὲς τοῦ νεοελληνικοῦ στοχασμοῦ μὲ τὴ συναφῆ βιβλιογραφία. Ἐπιλέξαμε νὰ παρουσιάσουμε τὶς βασικὲς πτυχὲς τῆς Νεοελληνικῆς Φιλοσοφίας καὶ τοὺς σημαντικότερους Νεοέλληνες Φιλοσόφους σὲ ἕνα χρονολογικὸ διάγραμμα ἀνὰ αἰῶνες γιὰ λόγους καθαρὰ μεθοδολογικούς, διότι θεωροῦμε ὅτι μὲ τὸν τρόπο αὐτὸ καθίσταται εὐκρινέστερη ἡ ἀνέλιξη τῆς νεοελληνικῆς φιλοσοφικῆς σκέψης. Ἡ ἐντὸς τοῦ χρονολογικοῦ αὐτοῦ πλαισίου συστηματικὴ πραγμάτευση τῶν φιλοσοφικῶν προβλημάτων προσφέρει ταυτόχρονα τὴ δυνατότητα στοὺς ἐπισκέπτες τῆς Ἱστοσελίδας νὰ σχηματίσουν μία σαφῆ εἰκόνα τῶν πνευματικῶν δρώμενων τῆς ἐποχῆς καὶ τοῦ ἔργου τῶν στοχαστῶν ποὺ διεδραμάτισαν καθοριστικὸ ρόλο. Κάθε κείμενο φέρει τὴν ὑπογραφὴ τοῦ συντάκτη του.

Ἀξίζει νὰ σημειώσουμε στὸ σημεῖο αὐτὸ ὅτι ἡ πνευματικὴ κίνηση ποὺ συντελέσθηκε ἱστορικὰ (ἀπὸ τὸν 13ο αἰώνα ἕως σήμερα) στὴν Ἤπειρο, στὰ ὅρια τοῦ «τόπου» καὶ τῆς «κοινωνίας» ὅπου βρίσκεται τὸ Πανεπιστήμιο Ἰωαννίνων, ἀποτελεῖ διακριτὴ ἑνότητα στὴν Ἱστοσελίδα τοῦ Ἐργαστηρίου Ἐρευνῶν Νεοελληνικῆς Φιλοσοφίας. Θεωροῦμε ὅτι μὲ τὸν τρόπο αὐτὸ δημιουργεῖται ἕνας δίαυλος ἐπικοινωνίας ἀνάμεσα στὸ Πανεπιστήμιο καὶ τὴν πόλη τῶν Ἰωαννίνων, ὅπου κατὰ τὴν περίοδο τῆς Τουρκοκρατίας λειτούργησαν Σχολὲς ὑψηλοῦ πνευματικοῦ ἐπιπέδου, δίδαξαν πνευματικὲς μορφὲς τοῦ Νέου Ἑλληνισμοῦ [Βησσαρίων Μακρῆς, Γεώργιος Σουγδουρῆς, Μεθόδιος Ἀνθρακίτης, Μιχαὴλ Μῆτρος (Μελέτιος Γεωγράφος), Εὐγένιος Βούλγαρις, Μπαλάνος Βασιλόπουλος, Ἀθανάσιος Ψαλίδας, κλπ.], καλλιεργήθηκαν ἰδιαιτέρως ἡ φιλοσοφία καὶ ἡ ἐπιστημονικὴ σκέψη καὶ ἀναπτύχθηκε ἕνας γόνιμος διάλογος μὲ τὶς ἰδέες τοῦ Διαφωτισμοῦ καὶ τῆς Νεωτερικότητας.

Τὸ ἔργο ποὺ ὑλοποιήθηκε καλύπτει μὲ ὅρους ἐρευνητικῆς αὐτοδυναμίας καὶ ἐπιστημονικῆς αὐτοτέλειας ἕνα οὐσιῶδες κενό, ἀφοῦ ἀναδεικνύει καὶ προβάλλει στὴν ἑλληνικὴ καὶ τὴ διεθνῆ ἀκαδημαϊκὴ κοινότητα τὴ Νεοελληνικὴ Φιλοσοφία στὴ διαχρονία της, ἀποκαλύπτοντας μὲ ἔγκυρο τρόπο μία ἄγνωστη, σὲ μεγάλο βαθμό, πτυχὴ τῆς νεοελληνικῆς πνευματικῆς Ἱστορίας.

ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ Θ. ΠΕΤΣΙΟΣ

ΑΝΑΠΛΗΡ. ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ
ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΤΗΣ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑΣ